Bij schematherapie spelen gevoelens een centrale rol. Ervaringen uit je jeugd – met name de manier waarop je opvoeders met je omgingen – kunnen een grote invloed hebben op hoe je je als volwassene voelt. Schematherapie helpt je om hardnekkige patronen te herkennen die in je kindertijd zijn ontstaan. Je leert je eigen valkuilen, overtuigingen en denkpatronen kennen, je leert hoe je gedrag en patronen zijn ontstaan, en je leert hier meer grip op te krijgen of patronen uiteindelijk zelfs te veranderen.
Wat is een schema in de psychologie?
Een schema is als het ware een programmering. Schema's bepalen hoe je naar jezelf (zelfbeeld), anderen en de wereld om je heen kijkt. Je hebt in je jeugd patronen aangeleerd die op dat moment nuttig en helpend waren. Als je als kind bijvoorbeeld vaak werd afgewezen, voor gek gezet bent, werd uitgelachen of gepest werd, dan is de kans groot dat je je minderwaardig bent gaan voelen en je voor jezelf schaamt. Zelfs als mensen het niet zo bedoelen, vat je gewone opmerkingen al snel op als afwijzing. Het kan zijn dat je je daardoor terugtrekt uit gezelschap, dat je je onopvallend gaat gedragen of juist snel agressief reageert als mensen iets over je zeggen. Deze strategie was als kind nodig om jezelf te beschermen, maar kan je als volwassene in de weg zitten. Zo erg dat een schema of patroon tegen je werkt; het is een valkuil geworden.
Hoe ontstaan niet-functionele schema’s?
Valkuilen zijn ontstaan doordat er niet voldoende tegemoet is gekomen aan jouw emotionele basisbehoeften als kind. Dit kan frustratie, schadelijk gedrag of psychische klachten opleveren. De basisbehoeften van elk kind zijn:
- veiligheid
- verbondenheid
- zelfexpressie
- spel, spontaniteit en plezier
- zelfwaardering
- autonomie
- duidelijke grenzen
De oorzaak van een tekort aan basisbehoeften kan bijvoorbeeld geweld, misbruik, pesterijen of een gebrek aan liefde en/of emotionele beschikbaarheid zijn van de opvoeders. Ook te veel of te weinig aandacht kan schadelijk zijn. Zo is een gebrek aan zorg schadelijk en gevaarlijk, maar een kind overmatig beschermen kan ook nadelig uitpakken.
Dit wil niet wil zeggen dat opvoeders bewust de behoeften van hun kind niet (genoeg) hebben vervuld. Veel vaker is dit geen kwestie van schuld en hebben opvoeders gegeven wat ze op dat moment konden geven.
Voor wie is schematherapie?
Schematherapie is een vorm van psychotherapie voor mensen met terugkerende psychische klachten waarvan de oorzaak in de persoonlijkheid ligt. Denk hierbij aan identiteitsproblemen, hechtingsproblematiek, onzekerheid, perfectionisme en een zich herhalende depressie.
Schematherapie is geschikt voor jou als je minder last wil hebben van:
- Patronen (aangeleerd gedrag en gewoontes) die je niet (meer) dienen
- Angst voor wat er kan gebeuren en/of stress over situaties waar je geen invloed op hebt
- De verwachtingen van anderen (of waarvan je denkt dat anderen dit van jou willen)
- Negatieve overtuigingen
- Emotionele triggers
Wat doe je bij schematherapie?
Schematherapie helpt je de oorsprong van gedragspatronen te doorgronden en te veranderen. Met je behandelaar bespreek je de problemen waar je in je leven keer op keer tegenaan loopt en hoe jij je dan voelt. Tijdens de behandeling onderzoek je de invloed van ervaringen uit je jeugd op je denken en doen. Je ontdekt welke emotionele basisbehoeften bij jou niet vervuld zijn, welke patronen er zijn ingesleten en hoe die een storend effect hebben op je dagelijkse leven.
Je leert jezelf zo te veranderen dat je je beter gaat voelen en beter voor jezelf kan zorgen en opkomen. Je leert voelen wat je behoefte is en je leert hier op een gezondere manier voor op te komen. Hierdoor verandert niet alleen je gedrag, je past ook je gedachten en gevoelens aan. Uiteindelijk kan je makkelijker richting geven aan je leven en je relaties met anderen verbeteren.
Hoe ziet de schematherapie behandeling eruit?
In schematherapie wordt gebruik gemaakt van verschillende therapievormen. Een behandeling is altijd op maat. Vaak begint de therapie met een vragenlijst om inzicht te krijgen in jouw schema’s, manieren van reageren en valkuilen. Vervolgens ga je aan de slag om de nare of verdrietige ervaringen uit je jeugd te verwerken. Het doel van schematherapie is dat je oude negatieve patronen ombuigt naar positieve schema’s. Je krijgt meer controle over je emoties. Dit maakt je sterker.