Een oudere vrouw, die altijd in een hoge functie heeft gewerkt, is na een langdurige opname en herstelperiode, in de WIA terechtgekomen. Het lukte haar om vrijwilligerswerk te vinden, waar ze veel voldoening uithaalde, maar na opnieuw een ziekteperiode heeft ze dit moeten laten vallen. Het niet hebben van een vast dagritme en structuur breekt haar op en ze mist de sociale contacten, die ze via haar (vrijwilligers)werk had. Het blijkt nu heel moeilijk om vrijwilligerswerk te vinden, ook omdat ze onzeker is geworden of ze het wel langere tijd kan volhouden. Zoals ze zelf verzuchtte: “de dagen zijn nu vaak zo leeg”.

Wisselende belastbaarheid

Het lastige bij een bipolaire stoornis is dat er vaak sprake is van een wisselende belastbaarheid. Tijdens een depressieve episode heeft men vaak te weinig energie, een gebrek aan concentratie en lukt het werken om die reden niet. Tijdens een hypomane episode kan het werk juist heel goed en snel verlopen, maar bij een manie functioneert iemand, hoewel hij daar zelf vaak anders over denkt, niet goed meer. Tijdens zo'n episode kunnen erdoor zelfoverschatting en verminderde zelfkritiek soms drama’s op het werk ontstaan.

Gelukkig zijn er veel mensen met een bipolaire stoornis die hun werk goed aan kunnen en tevreden zijn over hun werk. Maar er zijn ook veel mensen met een bipolaire stoornis die niet meer kunnen werken of werken in een baan beneden hun niveau.

Baan behouden

Als je met een zekere regelmaat last hebt van een depressieve episode of een (hypo)manische episode is het moeilijk om een baan te houden. Dat hangt natuurlijk ook voor een deel van de werkgever af. De ene werkgever gaat nu eenmaal wat soepeler om met ziekteverzuim dan de andere. Vaak is het zinvol om te bekijken of een iets ander takenpakket voor jou gunstiger is. Soms is het verstandig om een promotie aan je voorbij te laten gaan om overbelasting te voorkomen.

Het is in ieder geval verstandig om een baan met wisselende werktijden of onregelmatige diensten te vermijden, omdat bekend is dat een vast dagritme de kans op een depressie of  (hypo)manie verkleint.

Werk hervatten

Als mensen met een bipolaire stoornis herstellen van een depressie of een manie, dan is het vaak lastig om te beoordelen hoe en wanneer zij hun werk weer kunnen hervatten. Het is dan zinvol om in overleg met behandelaar én bedrijfsarts een plan te maken over de werkhervatting, waarbij vooral aandacht moet zijn voor het tijdspad. Zo snel als kan, maar vooral zo langzaam als nodig is. Vaak willen mensen om allerlei redenen te snel hun werk hervatten, waardoor ze soms weer terugvallen en hun werkhervatting moeten onderbreken. Sommige werkgevers blijken heel goed mee te werken met een werkhervattingvoorstel, maar er zijn ook werkgevers of werkzaamheden, waarbij het moeilijk blijkt om in een rustig tempo het werk te hervatten. Goed overleg tussen de behandelaar en bedrijfsarts is wel essentieel, vooral omdat niet alle bedrijfsartsen voldoende weten over de bipolaire stoornis en de consequenties die dat kan hebben voor de werkhervatting en het werk.

Nog ingewikkelder wordt het als je vanuit een eigen bedrijf(je) weer werk moet hervatten. Wat is dan het juiste moment om weer een opdracht aan te nemen en welke opdrachten kun je aan? Zo ken ik iemand die er uiteindelijk voor heeft gekozen om zijn eigen bedrijfje te stoppen en een vaste baan te zoeken. Dat ging niet makkelijk, maar via een parttime baan en tijdelijk contract is hij uiteindelijk uitgekomen op een (bijna) fulltime baan voor onbepaalde tijd. Hij vindt het soms nog wel jammer dat hij geen eigen bedrijfje meer heeft, maar mist de stress, die bij een eigen bedrijf hoort, helemaal niet.

Een andere patiënt wil wel doorgaan met zijn consultancybedrijf en heeft ervoor gekozen minder stressvolle opdrachten aan te nemen. Een verstandige keuze, maar wel merkbaar in zijn portemonnee.

Vertellen of niet?

Vaak wordt gevraagd of het verstandig is om in een sollicitatiegesprek te vertellen dat je een bipolaire stoornis hebt. Als je een WAO-verleden hebt dan is het wel verstandig om het te zeggen. De werkgever wordt namelijk ingelicht door het UWV over het recente WAO-verleden, dus de werkgever komt het toch te weten en dan is het prettiger als hij het al van jou weet.  Als je geen WAO-verleden hebt, dan hangt het vooral van jezelf af of je het wil vertellen bij de sollicitatie of later of pas als je je werk moet verzuimen. Eigenlijk is er geen algemeen advies te geven. Wel is het zinvol om, als je besluit het tijdens de sollicitatieprocedure te vertellen, te benadrukken wat je wel kunt en waar je rekening mee moet houden. Verder is het goed om uitleg te geven over wat een bipolaire stoornis is en wat dit voor jou betekent.  

Ideale baan

De andere patiënte die ik sprak is een jongere vrouw, die op een zorgboerderij werkt. Het werken biedt haar een dagritme, maar ze mist de (intellectuele) uitdaging. Zij zou het liefst een baan vinden, waarbij men van haar capaciteiten gebruik kan maken en waarbij zij de voldoening heeft om haar talenten te kunnen benutten. Tegelijk realiseert zij zich dat dit waarschijnlijk nooit zal lukken, omdat zij moeilijk tegen stress kan. Ook heeft zij geregeld last van licht depressieve periodes en licht hypomane periodes. Vooral in die hypomane periodes moet ze oppassen voor stress, omdat ze weet dat het risico op doorschieten in een manie dan erg groot is. Met haar huidige leefwijze kan zij min of meer naar tevredenheid met de bipolaire stoornis omgaan, maar ze mist het werken in haar eigen vakgebied erg. We hebben samen zitten bedenken, waar haar ideale baan aan zou moeten voldoen. Wij wisten het wel, een prachtbaan voor haar, maar geen werkgever, die zo’n baan in de aanbieding heeft.

Artikeldatum