Harmke Nygård-Smith is klinisch psycholoog binnen het team Ontwikkelingsstoornissen van Dimence. Daarnaast is ze teamleider zorg en voorzitter van het 6+ multidisciplinair overleg (MDO) Contextueel Behandelen in Zwolle. In dat MDO bespreken behandelaren van de volwassene en van het kind (6-18) de voortgang van de totale behandeling en streven ze samen naar een optimale behandelcontext. Deelbehandelingen worden op elkaar afgestemd en aangepast aan het gezin. Daar waar kan en nodig wordt er daadwerkelijk samen behandeld. Nygård-Smith licht Contextueel Behandelen toe aan de hand van een casus:
Op een van onze ambulante afdelingen bij Dimence was een vrouw in behandeling. Zij kampte met klachten die voor een groot deel te maken hadden met haar onveilige jeugd. Nu ze sinds een aantal jaar zelf moeder was, was ze voortdurend bang om het fout te doen als ouder. Ze wilde haar zesjarige dochter niet hetzelfde overbrengen als zij zelf van haar eigen ouders had ‘geërfd’. Ze was bang om signalen te missen en raakte er op een gegeven moment van overtuigd dat er iets met haar kind aan de hand was. Haar dochter kwam in behandeling bij Jeugd ggz. Daar ontdekten ze al gauw dat er met het kind zelf weinig ‘mis’ was. Hoewel het meisje wel angsten had, was er geen sprake van een ernstige stoornis, maar wel van een gespannen ouder-kindrelatie. De gedachte van de moeder “er is iets met mijn kind aan de hand, ik moet een goede moeder zijn” belemmerde haar om ontspannen haar ouderrol te vervullen. In het angstig klampende gedrag van haar dochter zag ze de bevestiging dat ze het niet goed deed en er iets ernstigs met haar dochter aan de hand was.
Nygård-Smith legt uit dat de klachten van moeder en kind niet los van elkaar te zien zijn. “Dat klinkt logisch, maar in de praktijk zijn we vaak geneigd om ons uitsluitend op de bij onze eigen instelling aangemelde patiënten te behandelen. In de volwassen-ggz vragen we wel of iemand kinderen heeft, maar dat is doorgaans niet meer dan een vinkje in het intakeverslag; de zogenaamde ‘kindcheck’. Na het afvinken wordt er in de behandeling vaak niet serieus meer naar gekeken.” Doordat in bovenstaande casus zowel moeder als kind in behandeling waren binnen de Dimence Groep, volgde - met toestemming van de ouders- nauw overleg tussen de behandelaren van Dimence en Jeugd ggz, met een gezamenlijke behandeling als resultaat. Nygård-Smith: “En dat kenmerkt dus Contextueel Behandelen. Binnen ons 6+ MDO Contextueel Behandelen bespreken we gezinnen waarbij zowel de ouder(s) als het kind in behandeling zijn bij Dimence, Mindfit, Transfore of Jeugd ggz. Dat is meer dan twee losse behandelingen bespreken; we kijken vanuit een diepere laag naar de onderliggende systemen die in het gezin spelen. We zoeken samen naar hoe we de behandeling zo kunnen vormgeven dat deze zo goed mogelijk aansluit bij de gezinscontext. Daarnaast kijken we ook altijd naar de invloed van de maatschappelijke context en welke andere hulpverleners betrokken zijn bij het gezin. Soms sluiten deze ook aan bij het MDO, uiteraard alleen als ouders dat goed vinden. Een andere manier van kijken dus.”
Optimale inzet contextueel behandelen
Volgens Nygård-Smith worden er geweldige resultaten geboekt met Contextueel Behandelen, waarbij gezinnen écht vooruitgeholpen worden. “Toch is het slechts het topje van de ijsberg dat we zien en kunnen helpen. Ouders voelen vaak schaamte en durven niet aan te geven dat ze zich zorgen maken over de ontwikkeling van hun kind. Ze zijn bang dat hun kind hen wordt ‘afgepakt’”, aldus de klinisch psycholoog. Volgens haar hebben ouders het nodig om inzicht te krijgen in de wisselwerking tussen henzelf en het gezin. “En dat ze dus zien wat een gezamenlijke behandeling kan opleveren.”
Een belangrijker winstpunt valt volgens Nygård-Smith te behalen bij hulpverleners, die nog te onbekend zijn met deze holistische behandelvorm. “Terwijl het belang ongelooflijk groot is; het is zo belangrijk om het gezin in zijn geheel te zien, omdat alles op elkaar inwerkt. Het begint ermee dat je dat als hulpverlener leert inzien. Dat je extra voelsprieten ontwikkelt voor wat er nodig kan zijn bij een bepaalde casus. Gelukkig kun je dat snel leren. Het is belangrijk dat je als hulpverlener alert bent op de gevolgen en consequenties die een behandeling van een volwassen patiënt kan hebben in een gezin. Zo hebben we ooit besloten de EMDR-behandeling* bij een moeder uit te stellen, omdat dat in de gezinssituatie op dat moment teveel chaos zou opleveren.”
Door uit te gaan van een systemische benadering in plaats van een individuele, worden zowel de ouder(s) als het kind beter geholpen en ontstaat er een stabielere gezinssituatie. Daarnaast, zo legt Nygård-Smith uit, worden behandelingen efficiënter, omdat ze sneller verlopen. Uit een onderzoek van Hanna Stolper, klinisch psycholoog bij Jeugd ggz, blijkt bovendien dat ook patiënten blij zijn met deze vorm van behandeling. Patiënten vinden het prettig dat ze niet met veel verschillende partijen en visies te maken hebben, maar dat er één centrale coördinatie is voor hun gezinsproblematiek. Dat maakt het voor hen overzichtelijk. “We gunnen het gezinnen dat ze op deze manier behandeld worden. In de praktijk zien we het elke dag: één plus één is meer dan twee”, besluit Harmke Nygård-Smith.
*EMDR staat voor Eye Movement Desensitization and Reprocessing. Deze behandeling wordt ingezet bij mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende ervaring.
