Onderzoekslijn: bipolair en positieve psychologie
Een relatief nieuwe onderzoekslijn bij het netwerk Dimence Bipolair is ‘Bipolair en positieve psychologie’. Deze onderzoekslijn is enerzijds gericht op de ontwikkeling van e-Health toepassingen en anderzijds op de toepassing van positieve psychologie interventies (PPI) als nieuwe behandelstrategie bij patient met een bipolaire stoornis. Binnen deze onderzoekslijn lopen op dit moment de volgende onderzoeken:
- WELLBE-BD, de inzet van mobiele technologie ter bevordering van welbevinden en zelfmanagement bij patiënt met een bipolaire stoornis
- Onderzoek PPI bij bipolaire stoornissen
WELLBE-BD
‘WELLBE-BD, de inzet van mobiele technologie ter bevordering van welbevinden en zelfmanagement bij patiënten met een bipolaire stoornis’
Dit onderzoek richt zich op de ontwikkeling van een mobiele applicatie waarin het monitoren van stemming en positieve psychologie interventies gecombineerd worden. Het idee hierachter is, dat het enerzijds voor mensen met een bipolaire stoornis goed is om de stemming te monitoren maar dat het anderzijds -zeker gedurende langere perioden dat de stemming stabiel is- het monitoren ook belastend kan zijn en mensen dwingt om elke dag naar symptomen te kijken. Door in de app positieve psychologie interventies op te nemen kunnen patiënten ook hun veerkracht en hun welbevinden vergroten.
Door het in een mobile applicatie (m-health) samenbrengen van monitoring- en welbevindeninterventies en een grote mate van vrijheid te genereren wordt de gebruiker uitgedaagd om de applicatie blijvend te gebruiken en het onderdeel van zijn dagelijks leven te laten worden. De verwachting is dat daardoor de kans toeneemt dat gebruikers de stemming weer gaan monitoren op het moment dat daar aanleiding toe is.
Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan een meta-analyse naar het toepassen van positieve psychologie interventies bij ernstige psychiatrische aandoeningen. Er hebben drie focusgroepen plaatsgevonden (bestaande uit cliënten, behandelaren, naasten en ontwikkelaars van de app) die de specificaties van de app hebben vastgesteld. Na het ontwikkelen en testen van de app wordt onderzocht wat het effect van het gebruik van de app is op onder andere het welbevinden van de gebruikers.
Aanleiding
Dit onderzoeksproject maakt deel uit van een promotietraject en wordt uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit Twente, de VU en Dimence. De onderzoeken –en de daaraan gekoppelde interventies- die in het kader van het onderzoeksproject uitgevoerd worden dienen uiteindelijk bij te dragen aan het verbeteren van welbevinden en kwaliteit van leven voor de cliëntengroep die kampt met een bipolaire stoornis.
Achtergrond/probleemstelling
Cliënten met een bipolaire stoornis wordt geadviseerd om symptoomgericht te monitoren om stemmingsdecompensaties tijdig te her- en onderkennen (zelfmanagementtaxatie). Cliënten vinden lastig om langdurig gemotiveerd blijven om te monitoren. Daarbij past de huidige standaard; de Life Chart methode (paper and pencil) niet meer met het huidige tijdperk waarbij online producten en diensten eerder regel dan uitzondering zijn geworden. Daarnaast kennen Cliënten met een bipolaire stoornis, ondanks de brede consensus over de behandeling onvervulde zorgbehoeften vooral op het gebied van positief psychologisch functioneren.
Hypothesen
1) Het gebruik van een app voor het monitoren van symptomen met persoonlijke feedback, eenvoudige registratie en regelmatige reminders leidt tot een grotere compliance aan de behandeling in de euthyme fase bij patiënten met een bipolaire stoornis.
2) Het gebruik van een app waarin het monitoren van symptomen met persoonlijke feedback, eenvoudige registratie en regelmatige reminders wordt gecombineerd met het aanbieden van positief psychologische interventies leidt tot een betere kwaliteit van leven en minder frequentie en mindere ernstige stemmingsdecompensaties bij patiënten met een bipolaire stoornis.
Doelstellingen
1) Het ontwikkelen en toepassen van smartphone app die verschillende functionaliteiten kent, namelijk het bieden van:
a. Online monitoren van stemming/symptomen klachten (met gepersonaliseerde feedback)
b. welbevinden interventie(s) om veerkracht te vergroten.
2) Doel van deze app is: het verbeteren van de kwaliteit van leven, het verhogen van welbevinden en het vergroten van compliance, van patiënten met een bipolaire stoornis. Uiteindelijk kan de app een bijdrage leveren aan het verminderen van frequentie ernst en/of duur van stemmingsepisoden.
Vraagstelling
Ervaren cliënten met een bipolaire stoornis, met het toepassen monitoring en welbevinden interventies met gebruikmaking van mobile technologieën een hogere kwaliteit van leven en een hogere mate van welbevinden? En leidt dit tot een afname van stemmingsdecompensaties gemeten in frequentie ernst en/of duur?
Dit onderzoeksproject maakt deel uit van een promotietraject en wordt uitgevoerd in samenwerking met de Universiteit Twente, VU MC Amsterdam en Dimence.
Onderzoeksgroep
- Bart Geerling, verpleegkundig specialist GGZ (promovendus)
- Prof. dr. E.T. (Ernst) Bolmeijer, Hoogleraar Mental Health promotion, Universiteit Twente (promotor)
- Prof. dr. R.W. (Ralph) Kupka, Hoogleraar Bipolaire Stoornissen, VU MC Amsterdam (promotor)
- Dr. S.M. (Saskia) Kelders, Universitair hoofddocent Universiteit Twente (co-promotor)
- Drs. A.W.M.M. (Anja) Stevens, psychiater Transfore en senior onderzoeker bij het SCBS Bipolaire Stoornissen.
Inzet van PPI bij bipolaire stoornissen
Goed leven met een bipolaire stoornis
In 2017 heeft drs. Anja Stevens (psychiater) het idee geopperd om positieve psychologie interventies als innovatieve behandeling toe te passen als nieuwe psychotherapeutische behandeloptie bij patiënten met een bipolaire stoornis. Samen met dr. Melissa Chrispijn (psychiater en postdoctoraal onderzoeker) heeft zij dit idee ingebracht bij prof. dr. Ernst Bohlmeijer, hoofd van de vakgroep psychologie van de Universiteit Twente te Enschede. Hieruit is het idee ontstaan om een onderzoeksproject te beginnen en gezamenlijk een subsidie aan te vragen.
In de loop van 2018 zal is er een RCT van start gegaan die het effect van positieve psychologie interventies als behandeloptie bij patiënten met een bipolaire stoornis zal bepalen in termen van welbevinden, stemmingsklachten en persoonlijk herstel ten opzichte van behandeling volgens de richtlijn. In het kader van de voorbereiding op deze trial is er in 2017 een pilotstudie uitgevoerd bij een klein aantal cliënten met een bipolaire stoornissen. Het voornaamste doel van deze pilot was om de meest geschikte interventies te selecteren voor de uiteindelijke trial, maar ook om te evalueren hoe de deelnemers de interventies hebben ervaren en hoe zij deze hebben gewaardeerd.
Anja Stevens en Melissa Chrispijn zijn betrokken bij een onderzoeksgroep die in 2017 een ZonMW-subsidie voor doelmatigheidsonderzoek heeft gekregen, gericht op de toepassing van positieve psychologie interventies bij cliënten met een bipolaire stoornis.
Onderzoeksgroep
Jannis Kraiss, promovendus
Prof. dr. E.T. (Ernst) Bolmeijer, Hoogleraar Mental Health promotion, Universiteit Twente (promotor)
Prof. dr. R.W. (Ralph) Kupka, Hoogleraar Bipolaire Stoornissen, VU MC Amsterdam (promotor)
Dr. M. (Melissa) Chrispijn, psychiater (co-promotor)
Dr. P. (Peter) ten Klooster (co-promotor)
Drs. A.W.M.M. (Anja) Stevens, psychiater Transfore
Meer informatie over deze studie is ook te vinden op de website van Universiteit Twente.