Innovatie

Vanuit het ambulante team van het Specialistisch Centrum voor Ontwikkelingsstoornissen van Dimence hebben Eveline van der Krift en Suzanne Zandvliet het Vaardigheden-web ASS ontwikkeld.

Het Vaardigheden-web ASS maakt inzichtelijk op welke levensgebieden cliënten met autisme moeilijkheden ervaren in het dagelijkse leven. Het complete behandel- en begeleidingsaanbod van het SCOS is gekoppeld aan de iconen uit het Vaardigheden-web ASS. Als gevolg hiervan kan op een gestructureerde en methodische manier geïnventariseerd worden op welke levensgebieden er hulpvragen bestaan. Behandeldoelen met bijbehorende interventies kunnen vervolgens worden geformuleerd, welke middels het Vaardigheden-web ASS gedurende de behandeling gemonitord blijven. Het Vaardigheden-web ASS wordt al ingezet binnen Lorna Wing wanneer cliënten worden voorbereid op opname.

Aanleiding
In augustus 2018 is een verkennend pilot onderzoek gedaan naar de inzet van de ‘companion pet dog’ (hierna: robothond) bij mensen met een autismespectrumstoornis die in klinische behandeling zijn bij Lorna Wing, onderdeel van het Specialistische Centrum Ontwikkelingsstoornissen (SCOS), Dimence. Het betreft een pluche robothond die blaft als je tegen hem praat, die geaaid en geknuffeld kan worden en die een nagebootste hartslag heeft waarvan de frequentie afneemt naarmate de hond meer wordt geaaid. Naar aanleiding van de positieve ervaringen van patiënten tijdens deze pilot is het idee ontstaan de toepassing en het effect van gebruik van de robothond verder te onderzoeken.

Doel
Het doel is om bij ongeveer 30 mensen met autisme te onderzoeken of gebruik van de robothond invloed heeft op het activiteitenpatroon, coping, eenzaamheidsgevoelens en stemming en angstklachten bij mensen met autisme.

Vraagstelling
Leidt het gebruik van de robothond, bij volwassenen met autisme die klinisch opgenomen zijn bij het SCOS, tot:

1.            Een toename van activiteiten?

2.            Afname van eenzaamheidsgevoelens, depressie en angst?

3.            Verminderen van inadequate coping (omgaan met moeilijke situaties zoals overprikkeling)?

Methode
Het betreft een onderzoek met een one-group pretest-posttest design: een onderzoeksdesign waarbij één groep wordt getest, een interventie krijgt en vervolgens weer wordt getest. In dit onderzoek zijn er drie metingen waarvan de laatste een follow-up meting is.
Primaire en secundaire uitkomstmaten betreffen zowel kwantitatieve als kwalitatieve gegevens.

Vragenlijsten die worden gebruikt zijn:

• Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS): meet kernklachten van angst en depressie
• De Jong-Gierveld eenzaamheidsschaal (DJGE): meet het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit van) bepaalde sociale relaties.  Schaal bestaande uit 11 items verdeeld over 6 positief en 5 negatief geformuleerde items.
• De Utrechtse Copinglijst (UCL): meet hoe iemand omgaat met stressvolle situaties. Er zijn 7 sub-schalen: actief aanpakken, palliatieve reacties, Vermijden, Sociale steun zoeken, Depressief reactiepatroon, Expressie van emoties, Geruststellende gedachten. De lijst bestaat uit 47 items verdeeld over 7 subschalen.

Er zijn veel erkende herstelgerichte interventies voor de complexe of langdurige GGz, maar hoe werkt dat bij met mensen die kampen met een ernstige vorm van autisme? Of bij mensen die naast hun autisme ook nog andere psychische en of lichamelijke aandoeningen hebben? Werken de methoden dan ook, of zijn er toch nog specifieke aandachtspunten en valkuilen?

Over deze vragen heeft het SCOS (Specialistisch Centrum Ontwikkelingsstoornissen) zich samen met een aantal van FACT teams van de Dimence groep de afgelopen jaren gebogen en hebben hierbij een methode ontwikkeld die poogt hier meer helderheid in te geven. We hebben dit de ToMToM methode genoemd.

Enerzijds duidt dit deze naam op de stappen die ook worden gezet door de bekende routeplanner met de gelijkaardige naam, namelijk het gestructureerd werken aan

– waar sta je nu?

- waar wil je naartoe?

- wat is de meest geëigende route? 

– wat is de eerstvolgende stap?

Anderzijds duidt de naam ToMToM ook op de methodiek om met elkaar in gesprek te gaan over hoe je tegen zaken aankijkt op persoonlijk, relationeel en sociaal-maatschappelijk vlak. Je kijkt hierbij of je vanuit de verschillende perspectieven (Theory of Mind) tot een gemeenschappelijk perspectief kan komen waarmee je samen verder op weg kan gaan.

Deze methode vindt zijn grondslagen in het biopsychologisch model van Cloninger en in de positieve psychologie.