De onderzoekslijn
De onderzoekslijn 'Bipolair en (borderline) persoonlijkheidsstoornissen' heeft als thema:
'Bipolaire stoornis en/of borderline persoonlijkheidsstoornis?
Diagnostische dilemma’s en implicaties voor behandeling'.
De aanwezigheid van een borderline persoonlijkheidsstoornis heeft een ongunstig effect op het beloop van een bipolaire stoornis (de geschatte comorbiditeit is 6-30%).
Uit de beperkte onderzoeksresultaten blijkt dat er bij deze patiënten naast een zeer ongunstig ziektebeloop, ook sprake is van een slechtere prognose en respons op medicatie, langere behandelduur en frequentere psychiatrische opnames (c.q. hogere kosten), hogere drop-out, verhoogde kans op middelenmisbruik, toename van het suïciderisico en meer beperkingen in het sociale en beroepsmatige functioneren.
De nadruk bij behandeling van de bipolaire stoornis heeft lang gelegen op medicamenteuze behandeling. Inmiddels zijn er diverse studies gepubliceerd waarin de effectiviteit van psychotherapie als aanvulling op medicatie wordt aangetoond. Eveneens is er de laatste jaren in de literatuur steeds meer aandacht voor de prevalentie, moeilijkheden betreffende de differentiaal diagnostiek en implicaties voor behandeling bij patiënten met een bipolaire stoornis en co-morbide borderline persoonlijkheidsstoornis. Er moet echter nog onderzoek gedaan worden naar het effect van een psychotherapeutische behandeling van de persoonlijkheidsstoornis zelf.
Vanuit deze gedachte is begin 2011, in samenwerking met het team persoonlijkheidsstoornissen van divisie specialistische ggz in Almelo (voorhen circuit langdurige behandeling en zorg van Dimence Midden-Overijssel) de gedragswetenschappelijke onderzoekslijn van het SCBS Bipolaire Stoornissen opgericht. De onderzoekslijn richt zich op prevalentie, differentiaal diagnostiek, behandeluitkomsten en kosteneffectiviteit.
STEPPS-BD
De toegevoegde waarde van VERS bij patiënten met een bipolaire stoornis en emotieregulatie problemen
De bipolaire stoornis gaat gepaard met regelmatig terugkerende veranderingen in de stemming (depressieve, hypomane of manische episoden). Emotionele schommelingen kunnen echter ook daarbuiten optreden en meer samenhangen met de persoonlijkheid. De persoonlijkheid (het karakter) van een persoon bepaalt immers mede hoe iemand met zijn gevoelens omgaat. Als die emotionele schommelingen heel heftig zijn wordt ook wel gesproken van problemen met betrekking tot het beheersen van emoties (emotieregulatie problemen). Bij sommige mensen komen de stemmingswisselingen van de bipolaire stoornis en de wisselvalligheid van gevoelens die samenhangt met de persoonlijkheid naast elkaar of door elkaar voor. Dit kan de keuze voor de juiste behandeling bemoeilijken. Wij onderzoeken of een speciale behandeling gericht op het bijsturen van heftige gevoelens (emotieregulatie) een verbetering geeft van het klachtenpatroon en het beloop van de bipolaire stoornis bij een bepaalde groep patiënten.
Het promotieonderzoek bevindt zich in de afrondende fase en we verwachten dat we eind 2021, begin 2022 deze onderzoekslijn succesvol kunnen afsluiten.
Verschillen in emotieregulatie
Differences in emotion regulation in bipolar disorder and borderline personality disorder
Aanleiding
De borderlinepersoonlijkheidsstoornis (BPS) en de bipolaire stoornis (BS) zijn beide ernstige en chronische psychische aandoeningen. Cliënten waarbij sprake is van een of beide stoornissen, geven vaak aan veel last van de symptomen te hebben. Volgens de diagnostische criteria van de DSM-IV delen de BPS en BS een aantal gemeenschappelijke fenomenologische karakteristieken. Emotionele instabiliteit als gevolg van moeilijkheden in emotieregulatie (ER) lijkt een kernkenmerk van zowel de BPS als BS. In de klinische praktijk is het vaak moeilijk onderscheid te maken tussen de emotionele instabiliteit dat wordt geassocieerd met de BPS en de stemmingswisselingen die voorkomen bij de BS. Beide fenomenen hebben mogelijk een verschillende aanpak nodig, meer gedragsmatig bij BPS en meer farmacologisch bij BS.
Doel
Het doel van dit onderzoek is de verschillen in emotieregulatie tussen de bipolaire stoornis type 1 en de borderlinepersoonlijkheidsstoornis in kaart te brengen. Dit geeft inzicht in de mechanismen die ten grondslag liggen aan de disregulatie van emoties. Eventuele verschillen in ER zou kunnen leiden tot een beter differentiaaldiagnostiek en behandelplan voor BS en BPS.
Methode
Deelnemers van de studie zijn cliënten in de leeftijd van 18-65 jaar die in behandeling zijn voor BPS of BS bij Dimence. Alle deelnemers voldoen aan de DSM-IV-TR diagnostische criteria voor BPS ofwel BS-I, volgens hun persoonlijke behandelaar. Problemen in het regulieren van emoties is de primaire uitkomstmaat van deze studie. Deze wordt gemeten door de ‘Difficulties in Emotion Regulation Scale’ (DERS) en de Cognitive Emotion Regulation Questionnaire (CERQ). De DERS is een zelfbeoordelingsvragenlijst die klinisch relevante moeilijkheden in emotieregulatiein kaart brengt. De items worden gescoord op 6 subschalen: bewustzijn, helderheid, impuls, doelgericht, acceptatie en strategieën. De CERQ meet copingstijlen die gebruikt worden bij de confrontatie met stressvolle gebeurtenissen.
Dit onderzoek wordt uitgevoerd binnen de onderzoekslijn 'bipolair en (borderline) persoonlijkheidsstoornissen' van SCBS Bipolaire Stoornissen.
